Skutki orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 3 października 2019 r. (TSUEC-260/18)

Dnia 3 października 2019 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał orzeczenie mające bezpośredni wpływ na sytuację „frankowiczów” czyli osób, które zaciągnęły kredyty w walucie obcej w polskich bankach. Poniższy artykuł ma na celu przybliżenie tejże problematyki oraz wyjaśnieni najistotniejszych postanowień przedmiotowego orzeczenia.

Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 3 października 2019 r. (TSUEC-260/18) miał na celu udzielenie odpowiedzi na postawione pytanie prejudycjalne dotyczące stosowania przez bank niedozwolonej klauzuli indeksacyjnej tj. stosowanie kursów franka według specjalnie stworzonej tabeli. Kontrowersje dotyczyły wypłaty przedmiotowego kredytu, co miało nastąpić w PLN według kursu wymiany walut nie niższego niż kurs kupna PLN-CHF zgodnie z tabelą kursów walut obowiązującą w tym banku w momencie odblokowania środków, przy czym saldo zadłużenia z tytułu kredytu jest wyrażone w CHF na podstawie tego kursu. Raty miesięczne kredytu podlegającego spłacie wyrażone są w CHF i w dniu ich wymagalności są pobierane z rachunku bankowego prowadzonego w PLN, według kursu sprzedaży PLN-CHF podanego we wspomnianej tabeli kursów walut.

 Wyrok ten ma znaczenie dla tzw. „frankowiczów” czyli osób, które zaciągnęły kredyt w walucie obcej.

Najważniejsze tezy orzeczenia Trybunału dotyczą:

1. „Artykuł 6 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich należy interpretować w ten sposób, że nie stoi on na przeszkodzie temu, aby sąd krajowy, po stwierdzeniu nieuczciwego charakteru niektórych warunków umowy kredytu indeksowanego do waluty obcej i oprocentowanego według stopy procentowej bezpośrednio powiązanej ze stopą międzybankową danej waluty, przyjął, zgodnie z prawem krajowym, że ta umowa nie może nadal obowiązywać bez takich warunków z tego powodu, że ich usunięcie spowodowałoby zmianę charakteru głównego przedmiotu umowy. Zgodnie z orzeczeniem Trybunału”
2. „Artykuł 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, że z jednej strony skutki dla sytuacji konsumenta wynikające z unieważnienia całości umowy, takie jak te, o których mowa w wyroku z dnia 30 kwietnia 2014 r., Kásler i Káslerné Rábai (C‑26/13, EU:C:2014:282), należy oceniać w świetle okoliczności istniejących lub możliwych do przewidzenia w chwili zaistnienia sporu, a z drugiej strony, do celów tej oceny decydująca jest wola wyrażona przez konsumenta w tym względzie.”
3. „Artykuł 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie wypełnieniu luk w umowie, spowodowanych usunięciem z niej nieuczciwych warunków, które się w niej znajdowały, wyłącznie na podstawie przepisów krajowych o charakterze ogólnym, przewidujących, że skutki wyrażone w treści czynności prawnej są uzupełniane w szczególności przez skutki wynikające z zasad słuszności lub ustalonych zwyczajów, które nie stanowią przepisów dyspozytywnych lub przepisów mających zastosowanie, jeżeli strony umowy wyrażą na to zgodę.”
4. „Artykuł 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie utrzymywaniu w umowie nieuczciwych warunków, jeżeli ich usunięcie prowadziłoby do unieważnienia tej umowy, a sąd stoi na stanowisku, że takie unieważnienie wywołałoby niekorzystne skutki dla konsumenta, gdyby ten ostatni nie wyraził zgody na takie utrzymanie w mocy.”

Z czym wiążą się powyższe postanowienia i jakie korzyści mogą przynieść polskim „frankowiczom”.

Obecnie kształtująca się linia orzecznicza w oparciu o powołane orzeczenie Trybunału daje możliwość uwzględnienia roszczeń kredytobiorców, jednak różnice mogą dotyczy podstawy uwzględnienia roszczenia.

Nasza kancelaria adwokacka w Opolu spotkała się z trzema różnymi podstawami:

• pierwszą możliwością jest uznanie przez Sąd bezwzględnej nieważności takiej umowy jako sprzecznej z bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa,
• druga, w której to Sąd uznał, że umowa nie jest sprzeczna z bezwzględnie obowiązującymi przepisami, jednakże klauzule indeksacyjne stanowią przejaw nieuczciwości i dlatego muszą zostać wyeliminowane a ponieważ w ich miejsce nie można wprowadzić innego mechanizmu indeksacji umowa taka staje się w całości nieważna,
• trzecia możliwość jaką przyjął Sąd polega na co prawda nieuznaniu umowy za nieważną jednakże oparł swe rozstrzygnięcie na kwestii klauzul niedozwolonych, uznając, że jeżeli umowa zawiera klauzulę niedozwoloną w tym przypadku nieuczciwej klauzuli indeksacyjne występuje skutek tożsamy do wskazanych wyżej koncepcji.

Należy zauważyć, że problematyka jest nowa i mamy do czynienia z kształtowaniem się określonej linii orzeczniczej, która zdaje się korzystna dla kredytobiorców, którzy obecnie w znacznie mniejszym zakresie są narażeni na nieuwzględnienie ich roszczeń przeciwko bankom.

Warto także wspomnieć, że niezależnie od przyjętej przez Sąd koncepcji, po orzeczeniu Trybunału, wyroki Sądów polskich zmieniły swój kierunek o 180 stopni, co zdecydowanie zwiększa szansę na pozytywne rozstrzygnięcie sprawy.

Zawiły charakter spraw, biorąc pod uwagę dowolność i swobodę w kształtowaniu umów kredytowych przez banki, powoduje, że w pełni zasadnym jest skorzystanie z pomocy  profesjonalnego pełnomocnika adwokata czy radcy prawnego

Adwokat Opole na podstawie przedłożonej dokumentacji i konkretnej umowy kredytowej będzie w stanie stwierdzić czy mamy do czynienia z klauzula niedozwoloną, która jest podstawą wystąpienia z roszczeniem, oraz forsowanie którego stanowiska będzie w danej sprawie skuteczne.